woensdag, januari 16, 2008

rolweerstand meetproef

De energie die een fietser levert wordt voornamelijk door twee zaken geabsorbeerd: rolweerstand en luchtweerstand. De luchtweerstand kan nauwelijks worden beïnvloed. De rolweerstand wel, bijvoorbeeld door de banden optimaal op spanning te houden. Bij een gestroomlijnde fiets, zoals een Quest, vormt de rolweerstand een relatief groot aandeel van de verliezen. De luchtweerstand is namelijk al geminimaliseerd door de constructie. Door diverse personen zijn er in de afgelopen jaren testen uitgevoerd om de rolweerstand van fietsbanden te bepalen. Daarbij wordt meestal één van de volgende methodes gebruikt:
  • De te testen band wordt met een kracht tegen een rol aangedrukt. De energie die nodig is om de rol een bepaalde snelheid te geven is een maat voor de rolweerstand. Het bezwaar tegen deze methode is dat de kromming van de rol veel kleiner is dan het vlakke wegdek.

  • Er wordt een karretje met drie wielen, met een belasting erop, over een vlak oppervlak gereden. De afname van de snelheid is een maat voor de rolweerstand. Hier is het bezwaar dat het gladde oppervlak niet bepaald lijkt op een normale weg.

In beide gevallen zal de ondergrond niet dezelfde eigenschappen hebben als de laag asfalt waarop meestal wordt gefietst. Het voordeel van bovenstaande methoden is dat er onder “laboratorium omstandigheden” wordt getest. De resultaten zijn daarmee goed reproduceerbaar. Het nadeel is dat de resultaten niet direct zijn te vertalen naar de praktijk: hoe presteert een bepaald band op een klinkerwegdek? Of hoe groot is de rolweerstand op een nat asfalt wegdek?

De uitrolproeven zijn bovendien erg kortstondig, het is misschien beter als data over een langere periode wordt uitgemiddeld. Soms zijn er ook andere aspecten die de resultaten beïnvloeden zoals de luchtweerstand. Wanneer een uitrolproef vanaf een heuvel wordt uitgevoerd neemt de snelheid eerst toe om daarna weer af te nemen. De luchtweerstand neemt toe met het kwadraat van de snelheid en is daarmee een factor van betekenis. Naarmate de rolweerstand minder is wordt de snelheid hoger. Hiermee neemt de luchtweerstand weer toe en zal het effect van de lage rolweerstand worden tegengewerkt


Luchtweerstand

Rolweerstand

Fl = ½ * A * Cw * ρ * v^2


A = frontaal oppervlak ( m^2)

Cw = lucht weerstand coëfficiënt

Ρ = luchtdichtheid

V^2 = snelheid in het kwadraat

Fr = Cr * m * g


Cr = rolweerstand coëfficiënt

M = massa

G = valversnelling (9,81 m/s^2)

(een Quest heeft een frontaal oppervlak van ca 0,3m^2 en een Cw van 0,22)


Het zou dus beter zijn wanneer de snelheid constant wordt gehouden. Dit kan bijvoorbeeld door een motor in de Quest te plaatsen zodat precies kan worden gemeten hoeveel vermogen nodig is om de fiets een bepaalde constante snelheid te geven. De verliezen (luchtweerstand, verlies van de motor, lager wrijving, etc) zijn hiermee constant. Dit zou ook kunnen door het trapvermogen te meten met een SRM meter (erg kostbaar).

Deze testopstelling is nogal bewerkelijk. Ik heb daarom een eenvoudiger alternatief bedacht waarbij de te testen band achter een auto aanrolt. De band zit om een wiel dat in een houder is vastgezet. Het wiel wordt met een laag geplaatst gewicht belast, bijvoorbeeld 30Kg (dit is een reële waarde, in een Quest zal de belasting per wiel niet veel anders zijn). De rolweerstand verliezen zorgen voor een trekkracht naar achteren. Deze kracht, die evenredig met de rolweerstand is, moet worden gemeten.


De constructie wordt met een stang met de trekhaak van een auto verbonden. Het wiel kan alleen op en neer bewegen, zijdelings speling wordt door de constructie geminimaliseerd anders zou het wiel kunnen kantelen. De kracht die nodig is wordt met een load-cel gemeten. Op het wiel is een snelheids-opnemer gemonteerd, deze geeft bij elke omwenteling een puls. Een laptop registreert per tijdseenheid (bijvoorbeeld elke seconde) de kracht op de loadcel, het aantal pulsen van de afgelopen seconde en eventueel de data-output van een GPS ontvanger (tijd, locatie, snelheid, enz) ter referentie.

Het voordeel van een constructie met één wiel is dat slechts één band nodig is voor de test. Bovendien kunnen de randvoorwaarden sneller worden gewijzigd (type band, druk, type binnenband, eventueel anti-leklint, talkpoeder in de band, enz). De gemeten gegevens hebben direct betrekking op de testband, terwijl bij meerdere wielen nog andere factoren een rol kunnen spelen (uitlijning van de wielen, spoorvorming, enz).

Terwijl de test loopt kunnen de testvoorwaarden worden aangepast zoals de druk, het type wegdek, de snelheid en eventueel de belasting (nominaal 30Kg).

De belasting wordt zo laag mogelijk aan weerskanten het wiel gemonteerd zodat het zwaartepunt laag is en het wiel niet kantelt. De constructie moet geschikt zijn om ook grotere wielen te monteren (tot 28”).

Realisatie:

De constructie spreekt voor zich en zal niet veel problemen opleveren. De elektronica is mijn vakgebied, dus dat zou zeker moeten lukken. De load-cel moet ik nog zien te krijgen, waarschijnlijk gebruik ik daarvoor de opnemers uit een oude personen weegschaal, een professionele load-cel is namelijk veel te duur. De informatie van de loadcel en de pulsgever moet worden gedigitaliseerd en op een lap-top worden verwerkt. Hiervoor kan ik een applicatie maken in bijvoorbeeld “matlab”, een wiskundig rekenprogramma. Met dit zelfde programma kan ik de berekeningen uitvoeren en de resultaten opslaan.



Met deze opstelling moet het mogelijke zijn om korte tijd een groot aantal metingen uit te voeren. Hiervoor zal ik een meetprogramma moeten maken. Ik ben vooral benieuwd hoe de banden waarop ik reed (en rij) presteren ten opzichte van banden die goed uit andere testen zijn gekomen. Daarnaast zijn proeven over een bepaald traject met wisselende omstandigheden interessant. Maar zover is het nog lang niet....

zaterdag, januari 12, 2008

nieuwe voorbanden

Na de rit van vorige week zondag moest ik beide voorbanden wel vervangen. Er waren zowel links als rechts grote slijt plekken te zien waarbij je door het rubber de anti lek laag zag zitten. Deze laag houdt misschien wel splinters en dergelijke tegen, erg slijtvast is hij niet. Bij het minste is ook deze laatste barrière blootgelegd en komt de binnenband in contact met het wegdek.

Bij mijn laatste bezoek aan Velomobiel was ik al zo verstandig geweest om een tweetal voorbanden mee te nemen. De oude banden worden niet meer geleverd, nu is de Vredenstein perfect moiree de standaardband (of is dat ondertussen de Vredenstein HPV geworden?) Deze band is een stuk stugger en dat lijkt me niet positief voor de rolweerstand. Maar hij is daardoor misschien wel meer lek bestendig.

Ik ben de afgelopen dagen ook weer met de uitlijning bezig geweest. Ik vermoedde dat de snelle slijtage ook met een niet optimale uitlijning te maken had en doordat de wielen soms kortstondig slippen bij een rem-actie. Ik denk dat het tool dat ik eerst gebruikte niet goed functioneert. Nu heb ik iets heel eenvoudigs in elkaar geschroefd en dat lijkt beter te werken.

foto's volgen nog.

Vanmiddag heb ik een eerste rondje met de nieuwe banden en de verbeterde uitlijning gefietst. Het ging weer ouderwets lekker. Het weer was ook wel erg mooi, blauwe lucht en stralende zon. Na 65km en 1:50 uur was ik weer terug. Misschien morgen weer?

zondag, januari 06, 2008

drie keer lek is scheeprecht


Voordat ik vanmorgen de straat uit was was ik al drie keer door een berg glas gereden. Dat voorspelde niet veel goeds voor de rest van de route. Toch duurde het tot voorbij Rotterdam voor ik mijn eerste lekke band mocht plakken. Daarbij deed ik ook een wat minder mooie ontdekking, mijn voorbanden zijn versleten.

Voor ik vertrok had ik mijn banden opgepompt en toen was er nog niets bijzonders te zien. Het allerlaatste stukje rubber was op een paar plekken als sneeuw voor de zon verdwenen. Gelukkig was de laag hieronder, die de band lekbestendig maakt, nog intact.


Het is me een keer eerder overkomen dat ik er te laat achterkwam dat de banden waren versleten. Toen moest ik uiteindelijk Francis een nieuwe band laten brengen om naar huis te kunnen terugrijden. Zo erg was het vandaag dus niet.

Pas bij de tweede lekke band ben ik foto's gaan maken. Het was heerlijk winterweer, zo warm dat ik slechts een T-shirt droeg. Bij het plakken van de banden moest ik wel een extra shirt aan, want als je zo bezweet bent wordt het toch snel te koud.

In Rotterdam ben k langs de Spaansebrug gereden om te kijken of deze al weer klaar was. Dat was inderdaad het geval en er kan weer onderdoor worden gefietst. Daarmee heb ik een mooie alternatieve route naar mijn werk.

De eerste lekke band kreeg ik naast de A16 van Rotterdam naar Dordrecht, de tweede bij de oude Maas en de derde midden in Rhoon.
Het eerste en het laatste stuk waren daarbij de langste stuk zonder lek. Bij het eerste lek ben ik in een molshoop van dikke klei gaan staan, die kreeg ik bijna niet meer van mijn fietsschoenen. Bij de derde stop kon ik bijna geen plek voor mijn Quest vinden tussen de honderden honden-drollen. Leuk hoor, een hond als huisdier!

Er is ook een positieve kant aan deze misère. Ik had de lekken immers ook op weg naar mijn werk, s morgens vroeg in het donker, kunnen
krijgen. Nu ga ik voor mijn volgende rit de voorbanden vervangen.

Toen ik bij thuiskomst mijn accu wilde opladen ontdekte ik dat de lader bijna in rook was opgegaan. De binnenkant van de lader was helemaal zwart en reparatie is niet meer mogelijk. Dat kan ook niet voor de 15,- die hij nieuw kost.


Door al het oponthoud was ik later thuis dan gepland. Francis was al vertrokken naar de kennismaking bijeenkomst van ons ski-clubje. Ik heb snel even een krentenbol gegeten en ben er toen in de Quest naar toe gereden. Die stond immers nog buiten en is toch nog de snelste vorm van vervoer (auto niet meegerekend).

Vandaag 104km

woensdag, januari 02, 2008

Nieuwjaars (solo) duik

Van fietsen komt de laatste tijd niet zoveel. eerst zijn we een paar dagen naar Francis haar zus in Frankrijk geweest, daarna moest ik weer een paar dagen werken. Bovendien nodigde het weer niet echt uit tot fietsen. Misschien dat het er eind deze week nog wel van komt.

Gisteren was het de dag van de traditionele nieuw jaars duik. Terwijl vorig jaar bijna de hele familie met vriendjes en vriendinnen meedeed wilde dit keer niemand met me meegaan. En om er nu alleen naar tot te gaan, daar had ik weer geen zin in. Als compromis zijn we later op de middag een strandwandeling gaan maken en ben ik in mijn uppie erin gedoken.

fotografe: Michelle Botter

N.B. Dat buikje mag ik er nog wel aftrainen!